SAĞLAMLIQ

AZSULULUĞU OLAN QADINLARDA REPRODUKTİV FUNKSİYANIN VƏZİYYƏTİ, HAMİLƏLİYİN, DOĞUŞUN XÜSUSİYYƏTLƏRİ

01-11-2017

Dölün ana bətnində inkişafını təmin edən və fetoplasentar kompleksin vəziyyətini əks edən dölyanı mayedir. Dölyanı maye döl kisəsinin daxilində olan, döl qişalarının məhsulu olan və ana bətnində dölü əhatə edən bioloji mayedir (2, 7).

Dölyanı mayenin miqdarını qiymətləndirmək üçün son onillikdə ultrasəs müayinəsi geniş istifadə olunur. Bu müayinə metodu ilə Y.Phelan (1987) tərəfindən təklif olunan amniotik maye indeksi (AMİ) hesablanır. AMİ-ni təyin etmək üçün uşaqlıq boşluğu vertikal olaraq qarnın ağ xəti ilə, horizontal olaraq göbəkdən keçən xəyali  xətt ilə 4 kvadranta bölünür. Ultrasəs müayinəsi zamanı hər kvadrantın dölün hissələrindən  azad olan amniotik maye tərkibli böyük cibin dərinliyi təyin edilir. Bu 4 göstəricinin cəmi AMİ kimi qeyd edilir. Dölyanı mayenin 500 ml-dən az olması azsululuq və yaxud oliqohidramnion adlanır. Dölyanı mayenin olmaması anhidramnion kimi qeyd edilir (6, 8, 9). Müasir ədəbiyyat məlumatlarına görə azsululuğun rastgəlmə tezliyi 0,3-5,5% arasında tərəddüd edir və dölün bətndaxili qüsurları zamanı yüksək tezliklə rast gəlinir (2, 3).

Azsululuğun əmələ gəlmə mexanizmi bu günə qədər öyrənilməyib. Bəzi müəlliflərə görə amnion qişanı örtən epitelin natamam inkişafı nəticəsində və ya tam zədələnməsi nəticəsində qeyd olunur (1, 5, 6).

Elmi tədqiqatlara əsasən müəyyən edilmişdir ki, azsululuq anada olan infeksion-iltihabi və ginekoloji xəstəliklərdə 40% tezliklə, mübadilə proseslərinin pozğunluğunda, əsasən III dərəcəli piylənmədə 19,6% tezliklə rast gəlinir (4, 8). Eyni zamanda dölün sidik-axar sisteminin pozğunluqlarında, fetoplasentar çatmamazlığı olan hamilələrdə yüksək tezliklə təyin olunur (2, 6, 9).

Ədəbiyyat məlumatlarına görə ultrasəs müayinəsinə əsasən erkən (hamiləliyin 18-24 həftəsinə qədər) və gec azsululuq (hamiləliyin 24-26 həftəsindən sonra) ayırd edilir (2,5,6).

Problemin aktuallığını nəzərə alaraq hazırki  tədqiqatın məqsədi təyin edilmişdir. Tədqiqatın məqsədi azsululuğu olan qadınlarda hamiləliyin, doğuşun gedişat xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi olmuşdur.

Məqsədə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyinin 1 saylı klinik xəstəxanasının doğum şöbəsində azsululuğu olan 100 qadının hamiləliyi və doğuşu təhlil edilmişdir.

Retrospektiv tədqiqata daxil olan hamilə və doğan qadınların orta yaşı 26,9+0,61 (19-45) yaş olmuşdur. Keçirilən somatik xəstəliklərin tezliyi cədvəl 1-də təqdim olunmuşdur.

Cədvəl № 1.

Retrospektiv materiala görə azsululuq müşahidə olunan  hamilələrin və doğan qadınların somatik xəstəliklərinin tezliyi (%)

Qeyd: 1) 100% bütün xəstəliklərin çəki götürülüb

2) KRVİ- kəskin resperator virus infeksiyası

         

Cədvəl 1-dən göründüyü kimi azsululuğu olan hamilələrdə yüksək tezliklə uşaq infeksion xəstəlikləri (19,8%), anemiya (18,4%), kəskin respirator virus infeksiyaları (KRVİ) (27,2%), xroniki böyrək xəstəlikləri (9,7%) rast gəlmişdir.

          Aybaşı funksiyasının xüsusiyyətləri öyrənilərkən müəyyən edilmişdir ki, hamiləliyi azsululuqla müşahidə olunan qadınların menarxesi 13,26+0,15 (10-16) yaşından, aybaşı tsikli 31,0+0,25 (26-33) gün requlyar, aybaşı müddəti isə 3,35+0,11 (2-7) gün olmuşdur. Cinsi həyat 22,25+0,12 (16-37) yaş qeyd edilmişdir. Ginekoloji xəstəliklərinin tezliyi cədvəl 2-də təqdim olunmuşdur.

Cədvəl  № 2.

Azsululuğu olan hamilə və doğan qadınların ginekoloji xəstəliklərinin tezliyi (%)

Xəstəliklər	Müt.	%	Xəstəliklər	Müt.	%
Kolpit	72	34,8	Yumurtalıqların polikistoz sindromu	15	7,3
Uşaqlıq boynunun eroziyası	32	15,5	Uşaqlığın mioması	13	6,3
Servisit	32	15,5	Yumurtalıqların sadə sisti	4	1,9
Xroniki salpinqooforit	21	10,1	Dermoid sist, sistektomiya	2	1,0
Sonsuzluq	16	7,7

 

Cədvəl 2-də göründüyü kimi retrospektiv materiala daxil olan hamilələrdə yüksək tezliklə reproduktiv orqanların iltihabı xəstəlikləri (60,4%), displastik proseslər (15,5%), reproduktiv orqanların şiş və şişəbənzər törəmələri (16,5%) qeyd olunmuşdur.

          Reproduktiv funksiyanı öyrənərkən təyin edilmişdir ki, hamilələr və doğan qadınlarının 45-də (45%) ilk hamiləliyi, 55-dir (55%) təkrar hamiləlik olmuşdur.

          Təkrar hamilələrin 20-də (36,4%) 2 hamiləlik, 8-də (14,5%) 3 hamiləlik, 27-də (49,1%) 3-dən çox hamiləlik olmuşdur.

          Beləliklə, azsululuq olan hamilələrdə təkrar hamiləlik olan qadınlar bir qədər üstünlük təşkil etmişdir.

          Tədqiqata daxil olan qadınlarda hestasiya müddətinə görə doğuşun baş  vermə vaxtı öyrənilmişdir.

          Təkrar doğan hamilələrdə doğuşların, spontan düşüklərin, süni abortların, inkişafdan qalmış hamiləliklərin, boru hamiləliyin tezliyi cədvəl 3-də təqdim edilmişdir.

 

Cədvəl  № 3.

Azsululuğu olan təkrar doğan qadınların mamalıq anamnezinin xüsusiyyətləri  (n=55)

Göstəricilər	Müt	%
Doğuşların, (o cümlədən qeysəriyyə kəsiyinin) sayı	53	50
Süni abortların sayı	32	30,2
Spontan düşüklərin sayı	16	15,1
İnkişafdan qalmış hamiləliklərin sayı	3	2,8
Boru hamiləliklərinin sayı	2	1,9

           

Beləliklə, cədvəl 3-dən göründüyü kimi təkrar doğan qadınların 50%-də doğuşlar, o cümlədən qeysəriyyə kəsiyi əməliyyatı aparılmışdır. Qeyd etmək lazımdır ki, təkrar doğan hamilələrin 30,2%-də anamnezində süni abortlar qeyd olmuşdur.

          Beləlilə, azsululuq müşahidə olunan hamilələrdə yüksək tezliklə  doğuşlar və süni abortlar  təyin edilmişdir.

          Hazırki hamiləlikdə azsululuğu olan doğan qadınların çəkisi 65,82+1,03 (49-105) kq,  boyu isə  159,78+0,57 (148-175) sm  olmuşdur.

          Tədqiqata daxil olan qadınların sistolik arterial təzyiqi 116,3+1,76 (80-170)  mm c süt, diastolik təzyiqi isə  73,01+1,1 (60,1-100,0) mm  c süt olmuşdur.

          Hamiləliyi azsululuqla müşahidə edilən doğan qadınları hestasiya müddətinə görə tezliyi sxem 1-də təqdim edilmişdir.

Sxem 1. Hamiləliyi azsululuqla müşahidə edilən qadınların hestasiya  müddətinə

görə tezliyi (retrospektiv materiala görə)

          Sxem 1-də göründüyü kimi azsululuğu olan  qadınların 42%-də  hamiləliyin  pozulması 22-28 həftədə, 46%-də isə 29-33 həftədə baş vermişdir.

          Beləliklə, hamiləliyi azsululuqla müşahidə olunan qadınların doğuş 88% tezliklə hamiləliyin  22-33 həftəsində olmuşdur.

          Doğuşun başvermə vaxtı cədvəl 4-də təqdim edilir.

Cədvəl  № 4

      Hamiləliyin azsululuqla müşahidə edilən qadınların doğuş vaxtı (M+Se)

Hamiləliyin müddəti	Doğuşun baş vermə müddəti
22-28 həftə (n=42)	24,69+0,32 (21-28)
29-33 həftə (n=46)	31,75+0,11 (29-33)
34-36 həftə (n=12)	35,1+0,008 (35-36)

        Cədvəl 4-də göründüyü kimi hestasiya müddətindən asılı olmayaraq azsululuq olan hamilələrdə yüksək tezliklə çox erkən və erkən vaxtından qabaq doğuşlar qeyd olunmuşdur.

          Çox erkən vaxtından qabaq doğuşlar (22-28 həftədə) 42%-də, orta hesabla 24,69+0,32 həftədə, erkən vaxtından qabaq doğuşlar (29-33 həftədə) 46%-da, orta hesabla 31,75+0,11 həftədə, xüsusi vaxtından qabaq doğuşlar (34-36 həftədə) 12%-də, orta hesabla 35,1+0,11 həftədə olmuşdur.  

Retrospektiv materialı təhlil edərkən azsululuğun yaranma səbəbləri öyrənilmişdir və ayrı-ayrı qruplara bölünmüşdür. Alınan nəticələr sxem 2-də təqdim olunmuşdur.

 Sxem 2. Azsululuğun  yaranma səbəblərinin tezliyi (retrospektiv materiala görə)

          Təyin edilmişdir ki, azsululuğun güman olunan səbəblərindən yüksək tezliklə DQVƏC (54%), ölü döl (19%), fetoplasentar çatmamazlığın klinik əlaməti olan dölün inkişaf ləngiməsi (10%), dölün ana bətnində inkişaf qüsurları (8%) və orta ağır və ağır preeklampsiya (9%) qeyd olunmuşdur.

          Retrospektiv materiala görə DQVƏC və doğuş fəaliyyətinin başlanması olan qadınlardan (n=54) 14-də (26%) doğuş 22-28 həftədə, 15-də (27,8%) 29-33 həftədə, 25-də (46,3%) isə 34-36 həftədə qeyd olunmuşdur.

Hamiləliyi azsululuqla müşahidə edilən, fetoplasentar çatmamazlıq nəticəsində dölün bətndaxili inkişaf ləngiməsi (BDİL) olan qadınlardan doğuş  hestasiyanın 22-28 həftəsində 4 (40%), 29-33 həftəsində 4 (40%), 34-36 həftəsində isə 2 (20%) qadında baş vermişdir.

Ölü döl olan 19 doğan qadınların (n=19) 10-da (52,6%) doğuş hestasiyanın 22-28 həftəsində, 6-də (31,6%) 29-33 həftəsində, 3-də (15,8%) 34-36 həftəsində doğuş baş vermişdir.

Aparılan retrospektiv tədqiqata görə azsululuqla müşahidə olunan və dölün ana bətnində inkişaf qüsurları olan 8 qadınların hamısında (100%) doğuş hamiləliyin 22-28 həftəsində baş vermişdir.

Tədqiqatda 9% qadında (n=9) hamiləliyin hipertenziv vəziyyətləri qeyd edilmişdir. Bunlarda orta ağır və ağır dərəcəli preeklampsiyanın klinik əlamətləri qeyd olunmuşdur. İntensiv terapiyanın effektsizliyini nəzərə alaraq bu qadınların hamiləliyi müxtəlif hestasiya müddətində pozulmuşdur: 22-28 həftədə 7-də (77,8%), 29-33 həftədə 1 (11,1%), 34-36 həftədə 1 (11,1%) qadının hamiləliyi pozulmuşdur.

     Beləliklə, aparılan retrospektiv tədqiqatın nəticələrinə görə DQVƏC olan qadınların 26%-də doğuş 22-28 həftədə, 27,8%-də  29-33 həftədə, 46,3%-də isə 34-36 həftədə olmuşdur.             Fetoplasentar çatmamazlıq nəticəsində BDİL olan qadınlarda vaxtından qabaq doğuş 80%-da 22-33 həftədə olmuşdur. Ölü döllə müşahidə olan qadınların 52,6%-da doğuş 22-28 həftədə, 31,6%-də 29-33 həftədə, 15,8%-də 34-36 həftədə olmuşdur.

Dölün bətndaxili inkişaf qüsurları olan qadınlarda hamiləliyin 22-28 həftəsində hamiləlik pozulmuşdur.

Azsululuq müşahidə olunan orta ağır və ağır preeklampsiya olan qadınların 77,8%-də hamiləlik 22-28 həftədə pozulmuşdur.

Aparılan tədqiqat nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, hamiləliyi azsululuqla fəsadlaşan qadınlarda səbəbindən asılı olmayaraq yüksək tezliklə vaxtından qabaq doğuşlar qeyd olunur, bu da perinatal xəstələnmə və ölüm göstəricilərinə təsir edir.

               

ƏDƏBİYYAT- ЛИТЕРАТУРА– REFERENCES:

 

1. Баев О.Р., Васильченко О.Н., Кан Н.Е. Преждевременный разрыв плодных оболочек (преждевремен-ное излитие вод): клинические рекомендации// Ж. Акуш. и гинекол., 2013, №9, с.123-130.

2. Глухова Т.Н., Салов И.А., Аржаева И.А. Факторы риска преждевременного излития околоплодных вод у первобеременных //  Ж.Фундаментальные исследования, 2011, №1, с.30-31.

3. Ahmad A. Amino-Acid infusion in oligohydramnious//J.Practitioner., 2006, vol.13, №3.p.140-141.

4. Dima M.A., Ionita N., Iacob D., et al. The impact of preterm premature rupture of membranes on neonatal outcome// J.Pediatrului., 2014, vol.XVII, №17, p.65-66.

5. Douvas S., Brewer Mj., Kay Ml.Me., Rhodes P. Treatment of premature rupture of the membranes //Am.J.Reprod.Med., 2014, p.29.

6. Han Y.W., Shen T., Chung P., et al. Uncultivated bacteria as etiologic agents of intra-amniotic inflammation leading to preterm birth// Am.J.Clin Microbiol., 2009, №47, p.38-47.

7. Hawrylyshyn P., Bernstein P., Milligan J., et al. Premature rupture of membranes: The role of Creactive protein in the prediction of chorioamniotitis// Am.J.Obstet.Gynecol., 2013, p.147.

8. Kathir V., Maurya D., Keepanasseril A. Transvaginal sonographic assessment of cervix in prediction of adminission to delivery interval in preterm premature rupture of membranes // Am.J.Matern Fetal Neonatal Med., 2017, №10, p.1-9.

9. Pasquier J.C., Doret  M.D. Fetal membranes: embryological development, structure and the physiopathology of the preterm premature rupture of membranes //Am.J.Gynecol.Obstet.Biol.Reprod. (Paris)., 2008, vol.37, №6, p.579-588.

10.Tita A.T., Andrews W.W. Diagnosis and Management of Clinical Chorioamionitis//Am.J.Clin.Perinatol., 2010, vol.37, №2, p.339-354.

11.Zhang S.H., Li H.F. Clinical analysis of 130 cases of fetal membranes dystocia caused by premature rupture// Shannxi Med.J., 2008, №37, p.1006-1007.